Η κλιματική αλλαγή & η ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να αλλάζει τον χάρτη της καλλιέργειας καφέ
Η Λατινική Αμερική βρίσκεται στην πρωτοπορία της καλλιέργειας καφέ, καθώς φιλοξενεί πέντε από τις μεγαλύτερες χώρες-παραγωγούς, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας και της Κολομβίας. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η κλιματική αλλαγή, τα παράσιτα και η μείωση των τιμών του καφέ απειλούν την ευημερία εκατομμυρίων παραγωγών και των οικογενειών τους.
Οι κλιματικές συνθήκες που μειώνουν την απόδοση του καφέ έχουν γίνει πιο συχνές τις τελευταίες δεκαετίες, με την αύξηση της θερμοκρασίας από την υπερθέρμανση του πλανήτη να οδηγεί πιθανόν σε «συνεχείς συστημικούς κλονισμούς» την παραγωγή καφέ παγκοσμίως.
Μελέτη που ανέλυσε τις επιπτώσεις των κλιματικών παραγόντων όπως η θερμοκρασία, οι βροχοπτώσεις και η υγρασία στις 12 κορυφαίες χώρες παραγωγής καφέ παγκοσμίως μεταξύ 1980 και 2020, διαπίστωσε ότι η συχνότητα των «κλιματικών κινδύνων» είχε αυξηθεί σε καθεμία από αυτές τις περιοχές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με την κατάσταση να επιδεινώνεται μετά το 2010.
Η τάση είναι ξεκάθαρη. Και αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα, μπορεί να γίνει μη αναστρέψιμη. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται, κυμαινόμενες μεταξύ 1,5ºC και 4,5ºC τους πιο ζεστούς μήνες. Οι επιστήμονες λένε επίσης ότι θα δούμε μεγαλύτερες και πιο ακραίες περιόδους βροχών και ξηρασίας, κάτι που καθιστά τη γεωργία ακόμη πιο δύσκολη.
Για να αναπτυχθούν σωστά, οι καλλιέργειες καφέ απαιτούν συγκεκριμένα επίπεδα θερμοκρασίας, φωτός και υγρασίας και αυτές οι ανάγκες καλύπτονται καλύτερα στη λεγόμενη ζώνη καφέ της Λατινικής Αμερικής, μια περιοχή που περιλαμβάνει χώρες μεταξύ των Τροπικών του Καρκίνου και του Αιγόκερω. Ωστόσο αυτό είναι πιθανό να αλλάξει, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας αναμένεται να μειώσει την περιοχή που είναι κατάλληλη για την καλλιέργεια καφέ έως και 50% έως το 2050.
Από το 2012 έως το 2013, η άνοδος της θερμοκρασίας πυροδότησε μια μεγάλη κρίση «σκουριάς του καφέ» (coffee rust) στην Κεντρική Αμερική, που οι απροετοίμαστοι αγρότες δεν είχαν την τεχνογνωσία και τους πόρους να την σταματήσουν. Η Ονδούρα, η Κόστα Ρίκα και η Γουατεμάλα κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στο τέλος, πάνω από το ήμισυ της φυτεμένης έκτασης καταστράφηκε και τουλάχιστον 350.000 άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους.
Φυσικά, αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι οι μικροπαραγωγοί, ειδικά εκείνοι με λιγότερα από δύο εκτάρια γης. Η απόδοση της επένδυσής τους μειώνεται σταθερά, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τον καφέ για άλλες καλλιέργειες ή να εγκαταλείψουν εντελώς και να μεταναστεύσουν σε πόλεις ή ακόμη και να μετακομίσουν στο εξωτερικό.
«Κάθε καφές που καταναλώνεται από τους λάτρεις του καφέ εκεί συμβάλλει ουσιαστικά στην αύξηση των ανισοτήτων στον κόσμο», λέει για τη δυτική καταναλωτική αγορά ο Endre Vestvik, ιδρυτής της εταιρείας καφέ από την Ουγκάντα Wild, ο οποίος φοβάται ότι αυτό θα φέρει μία δεύτερη “αποικιοποίηση” (colonisation) του συγκεκριμένου εμπορεύματος. Στον αντίποδα αυτής της τάσης, ο Vestvik υποστηρίζει γεωργικές λύσεις επιστρέφουν τα κέρδη πίσω στις χώρες προέλευσης και στους αγρότες. «Νομίζω ότι οι προκλήσεις βιωσιμότητας στον καφέ μπορούν να λυθούν με άλλους τρόπους και νομίζω ότι πρέπει να λυθούν από τους ανθρώπους που καλλιεργούν τώρα τον καφέ».